żelazna kurtyna (ang. Iron Curtain) – polityczna, militarna i ideologiczna bariera, wzniesiona przez Związek Radziecki po ii Wojnie Światowej w celu odcięcia się od siebie i jego zależnych wschodnioeuropejskich sojuszników od otwartego kontaktu z Zachodem i innymi obszarami nonkomunistycznymi. Termin żelazna kurtyna był w sporadycznym i różnorodnym użyciu jako metafora od 19 wieku, ale pojawił się na znaczeniu dopiero po tym, jak został użyty przez byłego premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla w przemówieniu w Fulton, Missouri, USA., 5 marca 1946 roku, kiedy powiedział o państwach komunistycznych: „od Szczecina na Bałtyku do Triestu na Adriatyku, żelazna kurtyna zstąpiła na cały kontynent.”
John Waterman—Fox Photos/Hulton Archive/Getty Images
Contunico © ZDF Enterprises GmbH, MainzSee wszystkie filmy do tego artykułu
Ograniczenia i sztywność żelaznej kurtyny zostały nieco zmniejszone w latach po śmierci Józefa Stalina w 1953 roku, chociaż budowa muru berlińskiego w 1961 roku przywróciła je. W czasie zimnej wojny żelazna kurtyna rozciągała się na fale radiowe., Próby Radia Wolna Europa (RFE), finansowanego przez centralną agencję wywiadowczą, mające na celu dostarczenie słuchaczom za kurtyną nieocenzurowanych wiadomości, spotkały się z wysiłkami komunistycznych rządów, aby zablokować sygnał RFE. Żelazna kurtyna w dużej mierze przestała istnieć w latach 1989-1990 wraz z porzuceniem przez komunistów jednopartyjnych rządów w Europie Wschodniej.