Ganesh Bavikatte, Poh Lin Sit i Ali Hassoon
Przytacz ten artykuł jako: BJMP 2012;5(1):A507
Pobierz PDF
Streszczenie
ślinotok, znany również jako ptyalism lub sialorrhea może być zdefiniowany jako nietrzymanie śliny lub mimowolne rozlanie śliny przez ślinę.dolna warga. Ślinotok może być spowodowany nadmierną produkcją śliny, niezdolnością do zatrzymania śliny w jamie ustnej lub problemami z połykaniem., Ślinienie się może prowadzić do czynnościowych i klinicznych konsekwencji dla pacjentów, rodzin i opiekunów. Powikłania fizyczne i psychospołeczne obejmują macerację skóry wokół ust, wtórne zakażenie bakteryjne, nieprzyjemny zapach, odwodnienie i stygmatyzację społeczną. Osoby z problemami ślinienia są również na zwiększone ryzyko wdychania śliny, żywności, lub płynów do płuc, zwłaszcza gdy organizm normalnych mechanizmów odruchowych, takich jak odruch wymiotny i kaszel są również upośledzone., Skuteczne zarządzanie sialorrhea może złagodzić związane z tym problemy higieniczne, poprawić wygląd, zwiększyć poczucie własnej wartości i znacznie skrócić czas opieki pielęgniarskiej tych chorych.Przewlekłe ślinienie może być trudne do opanowania; artykuł ten zawiera przegląd przyczyn, skutków i postępowania w ślinie śliny w ogólnej praktyce.,
ślina jest wodnistą i zwykle pianą substancją wytwarzaną i wydzielaną z trzech sparowanych głównych gruczołów ślinowych (przyusznych, podżuchwowych i podjęzykowych) i kilkuset drobnych gruczołów ślinowych, składających się głównie z wody, ale także z elektrolitów, śluzu, związków przeciwbakteryjnych i różnych enzymów. Szacuje się, że zdrowe osoby wytwarzają od 0,75 do 1,5 litra śliny dziennie. Co najmniej 90% dziennej produkcji śliny pochodzi z głównych gruczołów ślinowych, podczas gdy drobne gruczoły ślinowe wytwarzają około 10%., Po stymulacji (węchowej, dotykowej lub smakowej) przepływ śliny zwiększa się pięciokrotnie, a gruczoły przyuszne zapewniają przewagę śliny.1
ślina jest głównym obrońcą tkanek i narządów jamy ustnej. W przypadku jego braku zarówno twarde i miękkie tkanki jamy ustnej mogą być poważnie uszkodzone, ze wzrostem owrzodzenia, infekcje, takie jak kandydoza i próchnicy zębów. Ślina składa się z części surowiczej (alfa amylaza) i składnika śluzu, który działa jako smar. Jest nasycony wapniem i fosforanem i jest niezbędny do utrzymania zdrowych zębów., Zawartość wodorowęglanów w ślinie umożliwia jej buforowanie i tworzenie warunków niezbędnych do trawienia płytki nazębnej, która utrzymuje kwasy w kontakcie z zębami. Ponadto ślina pomaga w tworzeniu bolusa i smaruje gardło dla łatwego przechodzenia pokarmu. Organiczne i nieorganiczne składniki wydzieliny śliny mają potencjał ochronny. Działają jako bariera dla substancji drażniących i środek do usuwania zanieczyszczeń komórkowych i bakteryjnych., Ślina zawiera różne składniki zaangażowane w obronę przed inwazją bakterii i wirusów, w tym mucyny, lipidy, immunoglobuliny wydzielnicze, lizozymy, laktoferyna, peroksydaza ślinowa i mieloperoksydaza. PH śliny wynosi około 6-7, sprzyjając trawieniu enzymu śliny, alfa amylazy, poświęconego trawieniu skrobi.
Obraz -1. (Źródło tego zdjęcia- http://www.entdoctor.co.nz)
gruczoły ślinowe są unerwione przez przywspółczulny i współczulny układ nerwowy., Przywspółczulne postganglionowe cholinergiczne włókna nerwowe dostarczają komórki zarówno wydzielniczej części końcowej, jak i przewodów i stymulują Tempo wydzielania śliny, indukując tworzenie dużych ilości niskobiałkowej, surowiczej śliny. Stymulacja współczulna sprzyja przepływowi śliny przez skurcze mięśni w kanałach ślinowych. W związku z tym zarówno bodźce przywspółczulne, jak i współczulne powodują wzrost wydzieliny gruczołów ślinowych. Współczulny układ nerwowy wpływa również na wydzielinę gruczołów ślinowych pośrednio poprzez unerwienie naczyń krwionośnych, które dostarczają gruczoły.,
trawienie i połykanie
początkowy proces trawienia żywności
smarowanie jamy ustnej, zębów, języka i bolusów żywności
degustacja żywności
Amylaza – trawienie skrobi
środek dezynfekujący i ochronny
skuteczny środek czyszczący
homeostaza jamy ustnej
chroni próchnicę zębów, zdrowie zębów i zapach jamy ustnej
właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze
reguluje pH jamy ustnej
mówienie
smaruje język i jamę ustną
ślinotok znany również jako driveling, ptyalism, sialorrhea, lub slobbering) jest, gdy ślina wypływa poza usta, zdefiniowane jako „ślina poza krawędź wargi”., Stan ten jest normalny u niemowląt, ale zwykle ustaje w wieku 15 do 18 miesięcy. Sialorrhea po czterech latach życia jest ogólnie uważany za patologiczny., Częstość występowania śliny u przewlekłych pacjentów neurologicznych jest wysoka, z upośledzeniem integracji społecznej i trudnościami w wykonywaniu czynności ruchowych w jamie ustnej podczas jedzenia i mowy, z reperkusją jakości życiaochron występuje u około jednego na dwóch pacjentów dotkniętych chorobą neuronu ruchowego, a co piąty potrzebuje ciągłej eliminacji śliny 7, jego częstość wynosi około 70% w chorobie Parkinskina8 i od 10 do 80% u pacjentów z porażeniem mózgowym9.
Patofizjologia
Patofizjologia ślinienia jest wieloczynnikowa., Jest to na ogół spowodowane warunkami powodującymi
- nadmierną produkcję śliny – z przyczyn lokalnych lub ogólnoustrojowych (tabela 2)
- niezdolność do zatrzymywania śliny w jamie ustnej-słaba kontrola głowy, stałe otwarte usta, słaba kontrola warg, niezorganizowana ruchliwość języka, zmniejszenie czucia dotykowego, makroglossja, wada zgryzu zębów, niedrożność nosa.
- problemy z połykaniem-powodujące nadmierne gromadzenie się śliny w przedniej części jamy ustnej, np. brak świadomości gromadzenia się śliny w jamie ustnej, rzadkie połykanie i nieefektywne Połykanie.,
ślinotok jest spowodowany głównie zaburzeniami neurologicznymi, rzadziej nadmiernym ślinotokiem.W normalnych warunkach osoby są w stanie zrekompensować zwiększone ślinienie poprzez Połykanie. Jednak zaburzenia czucia mogą zmniejszać zdolność osoby do rozpoznawania ślinotoku i anatomiczne lub motoryczne zaburzenia połykania mogą utrudniać zdolność do zarządzania zwiększoną wydzielanie.,tiology of hypersalivation
fizjologiczne
ciąża
przyczyny lokalne
zapalenie jamy ustnej – ząbkowanie
zakażenie –zakażenie jamy ustnej, próchnica zębów, zapalenie migdałków, ropień okołozębowy
układowe
narażenie na toksyny – pestycydy, rtęć, kapsaicyna, zatrucie wężem
leki –środki uspokajające, leki przeciwdrgawkowe, antycholinesterazy, lit
nerwowo –mięśniowe – porażenie mózgowe, choroba Parkinsona, choroba neuronu ruchowego, bulbar/ porażenie rzekomobłoniaste, udar
zakażenie – wścieklizna
refluks żołądkowo-przełykowy
w zależności od czasu trwania ślinotoku można go zaliczyć do ostrych e.,g. podczas infekcji (zapalenie nagłówka, ropień okołozębowy) lub przewlekleeurologiczne przyczyny.
objawy
ślinienie się śliny może mieć wpływ na jakość życia pacjenta i / lub jego opiekunów.,
nieprzyjemny zapach
aspiracja/ zapalenie płuc
zaburzenia mowy
zakłócenia w żywieniu
bariery edukacyjne (uszkodzenie książek lub urządzeń elektronicznych)
zwiększona zależność i poziom/intensywność opieki
uszkodzenie urządzeń elektronicznych
obniżona samoocena
trudne interakcje społeczne
ocena
ocena nasilenia ślinotoku i jego wpływu na jakość życia pacjenta i jego opiekunów pomaga ustalić rokowanie i zdecydować o schemacie leczenia., Opisano wiele subiektywnych i obiektywnych metod oceny sialorrhoea 3.,warunki, terminy, czynniki prowokujące, ocena ilości śliny – stosowanie śliniaków, wymagana zmiana odzieży/ dzień i wpływ na dzień dzisiejszego życia (pacjent/opiekun)
badanie fizykalne
ocena poziomu czujności, stanu emocjonalnego, stanu nawodnienia, głodu, pozycji głowy
badanie jamy ustnej – owrzodzenia na wardze lub brodzie, problemy z zębami, Kontrola języka, zdolność połykania, niedrożność dróg oddechowych nosa, zmniejszona wrażliwość wewnątrzustna, ocena stanu zdrowia zębów, dziąseł, błony śluzowej jamy ustnej, migdałków, anatomiczne zamknięcie jamy ustnej, rozmiar i ruch języka, stabilność szczęki.,N=”2″> Inne metody oceny produkcji śliny i śliny
1) wizualna skala analogowa 1 – 10 (gdzie 1 jest najlepszą możliwą sytuacją, a 10 najgorszą możliwą sytuacją)
2) zliczanie liczby standardowych chusteczek papierowych używanych w ciągu dnia
3) zmierzyć ślinę zebraną w filiżankach przyczepionych do podbródka
4) wprowadzić kawałki gazy o znanej masie do jamy ustnej przez określony czas, a następnie ponownie zmierzyć masę i obliczyć różnicę między masą suchą i mokrą.,
5) scyntygrafia gruczołów ślinowych/skanowanie technetem
6) kanalizacja kanału śliny 12 i pomiar produkcji śliny.
Zarządzanie
ślinienie się, trudne warunki, jest lepiej zarządzane z multidyscyplinarnym podejściem zespołowym. W skład zespołu wchodzą: lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, logopeda, terapeuta zajęciowy, stomatolog, ortodonta, otolaryngolog, pediatra i neurolog., Po wstępnej ocenie, plan zarządzania może być z pacjentem. Osoba / opiekun powinien zrozumieć, że celem leczenia ślinotoku jest zmniejszenie nadmiernego przepływu śliny, przy jednoczesnym utrzymaniu wilgotnej i zdrowej jamy ustnej. Ważne jest unikanie kserostomii (suchość w jamie ustnej).
istnieją dwa główne podejścia
- metody nieinwazyjne, np. terapia ruchowa, terapia farmakologiczna
- metody inwazyjne, np. chirurgia i radioterapia
żadne pojedyncze podejście nie jest całkowicie skuteczne, a leczenie jest zwykle kombinacją tych technik., Pierwszym krokiem w leczeniu ślinienia jest korekta przyczyn odwracalnych. Mniej inwazyjne i odwracalne metody, a mianowicie doustna terapia ruchowa i leki są zwykle wdrażane przed zabiegiem chirurgicznym5
nieinwazyjne metody
Pozycjaw celu wdrożenia jakiejkolwiek terapii, ważne jest, aby spojrzeć na pozycję pacjenta. Siedząc, osoba powinna być w pełni podparta i wygodna. Dobra postawa z prawidłową kontrolą tułowia i głowy stanowi podstawę do poprawy kontroli ślinotoku i połykania.,
umiejętności jedzenia i picia-ślinotok może być nasilony przez słabe umiejętności jedzenia. Szczególna uwaga i opracowanie lepszych technik zamykania warg, ruchu języka i połykania może prowadzić do poprawy w pewnym stopniu. Kwaśne owoce i alkohol stymulują dalszą produkcję śliny, więc ich unikanie pomoże kontrolować ślinienie10
Oral facilitation – technika ta pomoże poprawić kontrolę ruchową jamy ustnej, świadomość sensoryczną i częstotliwość połykania.,Scott i staios et al 18 zauważyli poprawę w ślinieniu u pacjentów z hiper i hipo tonicznymi mięśniami przy użyciu tej techniki. Obejmuje to różne techniki zwykle podejmowane przez logopedę, co poprawia napięcie mięśni i kontrolę śliny. Większość badań wykazuje krótkoterminowe korzyści z niewielkimi korzyściami w dłuższej perspektywie. Technika ta może być praktykowana łatwo, bez skutków ubocznych i może zostać przerwana, jeśli nie zauważą żadnych korzyści.
a) efekt oblodzenia trwa zwykle do 5-30 minut. Poprawia ton, odruch połknięcia.,
b) szczotkowanie-efekt widoczny do 20-30 minut, zaleca się podjęcie przed posiłkiem.
c) Wibracja – poprawia dźwięk w mięśniach o wysokim tonie
d) manipulacja – jak stukanie, głaskanie, klepanie, mocny nacisk bezpośrednio do mięśni za pomocą koniuszków palców znanych do poprawy świadomości ustnej.
e) ruchowe ćwiczenia ruchowe ust-obejmuje ćwiczenia warg i języka.
terapia logopedyczna-terapia logopedyczna powinna być rozpoczęta wcześnie, aby uzyskać dobre wyniki., Celem jest poprawa stabilności i zamknięcia szczęki, zwiększenie mobilności języka, siły i pozycjonowania, poprawa zamknięcia warg (zwłaszcza podczas połykania) i zmniejszenie niedomykalności nosa podczas połykania.
terapia behawioralna-wykorzystuje kombinację cueingu, nadmiernej korekcji oraz wzmocnienia pozytywnego i negatywnego, aby wspomóc ślinotok. Sugerowane zachowania, takie jak połykanie i wycieranie ust są zachęcane, podczas gdy otwarte usta i ssanie kciuka są zniechęcane., Modyfikacja zachowania jest przydatna do osiągnięcia (1) zwiększonej świadomości jamy ustnej i jej funkcji, (2) zwiększonej częstotliwości połykania, (3) zwiększonych umiejętności połykania. Mogą to zrobić członkowie rodziny i przyjaciele. Chociaż nie przeprowadzono randomizowanego badania kontrolowanego, ponad 17 artykułów opublikowanych w ciągu ostatnich 25 lat pokazuje obiecujące wyniki i poprawę jakości życia. Brak zgłaszanych działań niepożądanych sprawia, że interwencje behawioralne są wstępną opcją w porównaniu z zabiegami chirurgicznymi, toksyną botulinową lub leczeniem farmaceutycznym., Interwencje behawioralne są przydatne przed i po leczeniu medycznym, takim jak toksyna botulinowa lub operacja.
urządzenie protetyczne jamy ustnej – różne urządzenia protetyczne mogą być korzystne, np. kubek podbródkowy i urządzenia dentystyczne, w celu osiągnięcia stabilności żuchwy, lepszego zamknięcia warg, pozycji języka i połykania. Współpraca i komfort pacjenta jest niezbędna dla uzyskania lepszych wyników.
metody farmakologiczne
systematyczny przegląd leków przeciwcholinergicznych pokazuje Benztropinę, Glikopirolan i chlorowodorek Benzheksolu, jako skuteczne w leczeniu ślinotoku., Ale te leki mają niekorzystne skutki uboczne i żaden z leków nie został zidentyfikowany jako lepszy.
Hioscyna – działanie doustnych leków przeciwcholinergicznych zostało ograniczone w leczeniu ślinotoku. Przezskórna skopolamina (1,5 mg/2,5 cm2) oferuje korzyści. Uważa się, że pojedyncza aplikacja utrzymuje stabilne stężenie w surowicy przez 3 dni., Przezskórna skopolamina okazała się bardzo przydatna w leczeniu ślinienia, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi lub neuropsychiatrycznymi lub ciężkimi zaburzeniami rozwojowemit uwalnia skopolaminę przez skórę do krwiobiegu.
Glikopirolatestudies wykazały 70-90% odsetek odpowiedzi, ale z wysokim wskaźnikiem skutków ubocznych. Około 30-35% pacjentów decyduje się przerwać z powodu niedopuszczalnych działań niepożądanych, takich jak nadmierna suchość w jamie ustnej, zatrzymanie moczu, zmniejszona potliwość, zaczerwienienie skóry, drażliwość i zmiany w zachowaniu., Badanie na 38 pacjentach z ślinieniem z powodu deficytów neurologicznych wykazało do 90% wskaźnik odpowiedzi. et al21 donosił, że Glikopirolan jest skuteczny w kontrolowaniu nadmiernego sialorrhea u dzieci z zaburzeniami rozwojowymi. U około 20% dzieci otrzymujących glikopirolat mogą wystąpić istotne działania niepożądane, wystarczające do konieczności przerwania leczenia.
stosowano również leki Antymuskarynowe, takie jak benzheksol, ale ograniczone ze względu na ich kłopotliwe skutki uboczne.,
leki Antyreflux: rola leków antyreflux (ranitydyna & cyzapryd) u pacjentów z refluksem żołądkowo-przełykowym spowodowanym dysmotycznością przełyku i niższym napięciem przełyku nie wykazała żadnych korzyści w badaniu 21.
Modafinil-jeden przypadek zauważył zmniejszenie ślinienia u dwóch klientów, którzy używali leku z innych powodów, ale nie przeprowadzono dalszych badań.
alternatywne leki: (papaja i ekstrakt z pestek winogron) – wymieniane w literaturze jako stosowane do wysuszania wydzielin, ale nie przeprowadzono badań nad ich skutecznością.,
toksyna botulinowa w 1822 roku niemiecki poeta i lekarz Justinus Kerner odkrył, że pacjenci cierpiący na zatrucie jadem kiełbasianym skarżyli się na ciężką suchość jamy ustnej, co sugerowało, że toksyna powodująca zatrucie jadem kiełbasianym może być stosowana w leczeniu nadmiernego ślinienia. Jednak dopiero w ostatnich latach stosowano w tym celu toksynę botulinową typu A (BTx-A). BTx-A wiąże się selektywnie z cholinergicznymi terminalami nerwowymi i szybko przyłącza się do cząsteczek akceptora na powierzchni nerwu presynaptycznego., Hamuje to uwalnianie acetylocholiny z pęcherzyków, co skutkuje zmniejszeniem funkcji przywspółczulnych kontrolowanych gruczołów zewnątrzwydzielniczych. Blokada, choć odwracalna, jest tymczasowa, ponieważ wyrastają nowe zaciski nerwowe, tworząc nowe połączenia neuronowe. Badania wykazały, że wstrzyknięcie toksyny botulinowej do gruczołów przyusznych i podżuchwowych Skutecznie łagodzi objawy ślinotoku 30,31., Chociaż istnieje duża zmienność zalecanego dawkowania, większość badań sugeruje, że około 30-40 jednostek BTX-a wstrzykuje się do gruczołów przyusznych i podżuchwowych wystarczy, aby objawy ustąpiły wstrzyknięcie jest zwykle podawane pod kierunkiem ultradźwięków, aby uniknąć uszkodzenia podstawowych naczyń / nerwów. Głównymi skutkami ubocznymi tej formy leczenia są dysfagia, spowodowana dyfuzją do pobliskich mięśni bulbarowych, słaba żucia, zakażenie gruczołów przyusznych, uszkodzenie nerwu twarzowego/tętnicy i próchnicy zębów.,
u pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi, którzy otrzymywali zastrzyki BTX-A, wykazano statystycznie istotny wpływ BTX-A po 1 miesiącu po wstrzyknięciu, w porównaniu z grupą kontrolną, znaczenie to utrzymywało się po 6 miesiącach. Wykazano, że wewnątrzskaliwny gruczoł BTX-A ma większy wpływ niż skopolamina.
efekty działania BTx-A są ograniczone w czasie i różnią się w zależności od osoby.
zabiegi inwazyjne
mogą być wykonywane w celu usunięcia gruczołów ślinowych, (większość zabiegów chirurgicznych koncentruje się na gruczołach przyusznych i podżuchwowych)., ligate lub przekierować przewodów gruczołów ślinowych, lub przerwać przywspółczulnego zaopatrzenia nerwów do gruczołów. Wilke, kanadyjski chirurg plastyczny, jako pierwszy zaproponował i przeprowadził przeniesienie kanału przyusznego do migdałków fossae w celu leczenia ślinotoku u pacjentów z porażeniem mózgowym. Jednym z najlepiej zbadanych zabiegów, z dużą liczbą pacjentów i długoterminowymi danymi obserwacyjnymi, jest przemieszczenie kanału podżuchwowego 32, 33.
Intraduktalna laserowa fotokoagulacja obustronnych przewodów przyusznych została opracowana jako mniej inwazyjny sposób leczenia chirurgicznego. Wczesne doniesienia wykazały imponujące wyniki34.,
Ogólna chirurgia zmniejszyłpływ żylny i ślinienie można znacznie poprawić często z natychmiastowymi wynikami – 3 badania wykazały, że 80 – 89% uczestników miało poprawę kontroli ich śliny. Dwa badania dotyczyły zmian w jakości życia. Jednym z nich okazało się, że 80% uczestników poprawiło się dzięki wielu różnym środkom, w tym otrzymywaniu uczuć od innych oraz możliwościom komunikacji i interakcji. Większość dowodów dotyczących chirurgicznych wyników zarządzania sialorrhea jest niskiej jakości i niejednorodna., Pomimo tego, większość pacjentów odczuwa subiektywną poprawę po leczeniu chirurgicznym 36.
radioterapia-do głównych gruczołów ślinowych w dawkach 6000 rad lub więcej jest skuteczne działania niepożądane, które obejmują kserostomia, zapalenie błony śluzowej, próchnica zębów, osteoradionecrosis, może ograniczyć jego stosowanie.
kluczowe wiadomości
- przewlekłe ślinienie się może stwarzać trudności w zarządzaniu
- wczesne zaangażowanie multidyscyplinarnego zespołu jest kluczem.,
- połączenie podejścia działa lepiej
- zawsze zaczynaj od nieinwazyjnego, odwracalnego, najmniej destrukcyjnego podejścia
- metody chirurgiczne i destrukcyjne powinny być zarezerwowane jako ostatnia deska ratunku.
Brak ogłoszeń
szczegóły autora
Ganesh Bavikatte, MBBS, MD (Medicine), MRCP(UK), MRCP(London), Specialist Recreatment Medicine, Manchester, UK. Poh Lin Sit, MBBch, Staff Grade in Rehabilitation Medicine, Central Manchester University Hospitals, Manchester, Wielka Brytania., Ali Hassoon, MB ChB, FRCP (Londyn), Consultant Physician Rehabilitation Medicine, Central Manchester NHS Trust, Manchester, Wielka Brytania.
korespondencja: Ganesh Bavikatte, MBBS, MD (Medicine), MRCP(UK), MRCP(London, Specialty Registrar Rehabilitation Medicine, 9 averhill, worsley, Manchester, M281zn.
e-mail: [email protected]
1. Stuchell RN, Mandel ID. Zaburzenia czynności gruczołów ślinowych i zaburzenia połykania. Otolayngol Clin North Am 1988; 21: 649-61. 2. Costanzo, L. Text book of Physiology, 3rd edition. Saunders Elsevier. ISBN 10: 1-4160-2320-8. 3. Sochaniwskyj AE., Ślinotok: technika nieinwazyjna. Arch Phys Med Rehabil 1982; 63: 605-74. Neil G. Hockstein, Daniel S. Samadi, Kristin Gendron, Steven D. Handler, Am Fam Physician 2004; 69: 2628-345. Louise Cummings, Text book of Clinical Linguistics, edin univ press, page 95-99, 2008 6. Hilary Johnson, Amanda Scott, Text book on a practical approach to ślina control Page 31, 86.7. Giles R, Naummann M, Werner E, Riemann M, Beck I, Puls i, Reinner C, Toyka KV. Wstrzyknięcie toksyny botulinowej a do gruczołów ślinowych poprawia sialorrhoea w stwardnieniu bocznym amyotropowym., J Neurol Neurosurg Psychiatry 200;69: 121-38. Jongerius PH, Rotteveel JJ, Van Limbeck J, Gabreels FJM, Van Ilulst KBS, Van Den Ilogen FJA. Toksyna botulinowa wpływ na szybkość przepływu śliny u dzieci z porażeniem mózgowym. Neurology 2004; 63: 1371-59. Boothwell JE, Clarke K, Dooley JM, Gordon KE, Anderson R, Wood Camfield CS, Camfield PR. Toksyna botulinowa A jako leczenie nadmiernego ślinotoku u dzieci. Pediatra Neurologia 2002; 27(1):18-2210. Johnson H, Scott A. 1993; Book on practical approach to ślina control and communication; 199311. Scully C, Limeres J, Gleeson M, Tomás I, Diz P., Ślinotok, J. Pathol Med. 2009 Apr;38 (4): 321-7. Epub 2009 Feb 23.12. Suskind DL, Tilton A. Badanie kliniczne toksyny botulinowej – a w leczeniu sialorrhoea u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Laryngoskop 2002 112:73-81.13. Crysdale ws, McCann C, Roske L. problemy kontroli śliny w neurologically challenged: a 30 year experience in team management. Int J Paedatr Otolarynol: 2006; 70: 519-52714. Sullivan PB, Lambert B, Rose M. Prevention and severity of feeding and nutritional problems in children with neurological impairment: Oxford Feeding study. Dev Med Child Neuol 2000; 42:674-68015., Meningaud JP, Pitak-Arnnop P, Chikhani L, Bertrand JC. Ślinienie śliny: przegląd opcji etiologii i zarządzania. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2006;101(1):48-57.16. Hockstein NG, Samadi DS, Gendron K, Handler SD, Sialorrhoea: a management Challenge, am Fam 2004; 69: 2628-2634. 17. Jongerius PH, Van tiel P, Van Limbeek J, A systematic review for evidence of effectiveness of anticholinergic drugs to treat ślinotok. Arch Dis Child 2003; 88: 911-91418. Scott, A., & Staios, G. (1993). Oral-facial facilitation. W J., Hilary & A. Scott (Eds.), A practical approach to ślina control (S. 32-42). San Antonio, TX: communication Skill Builders.19. Potulska a, Friedman A.: przegląd dostępnych możliwości leczenia. Ekspert Opin Pharmacother. 2005 Aug;6(9):1551-4.20. Mato Montero A, Limeres Posse J, Tomás Carmona I, Fernández Feijoo J, Diz Dios P. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2008 Jan 1; 13 (1): E27-30.21. Mier RJ, Bachrach SJ, Lakin RC, Barker T, Childs J, Moran M. leczenie sialorrhea z glikopirolanem: podwójnie zaślepione, dawkowanie-badanie., Arch. Pediatra Adolesc Med. 2000 grudzień;154(12):1214-8.22. Blasco P. A. Glikopirolat leczenie przewlekłego ślinienia. Archives of Pediatric adolescent medicine, vol 150, sept 1996: 932-935. 23. Heine R. G. Wpływ leków antyreflux na ślinotok u dzieci z porażeniem mózgowym. Medycyna rozwojowa i Neurologia dziecięca, 1996, vol 38, 1030-36. 24. Blasco P. A. (2002) Management of drooling: 10 years after The consortium on drooling, 1990. Dev. Med. Dziecko Neurol. 44, 778–78125. Camp-Bruno J. A., Winsberg B. G., Green-Parsons A. R. (1989). Dev. Med., Dziecko Neurol. 31, 309–31926. Lloyd Faulconbridge R. V., Tranter R. M., Moffat V. Review of management of drooling problems in neurologically disabled children: a review of methods and results over 6 years at Chailey Heritage clinical services. Clin. Otolaryngol. / Align = „Left”/ (2001) 26, 76–8127. Porta M., Gamba M., Bertacchi G. et al. (2001) leczenie sialorrhoea z użyciem ultradźwiękowej toksyny botulinowej typu A iniekcji u pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. J. Neurol. Neurochirurg. Psychiatria 70, 538-54028 Jongerius P. H., van den Hoogen F. J., van Limbeek J. et al., (2004) Effect of botulinum toxin in the treatment of drooling: a controlled clinical trial. Pediatria 114, 620-62729 Diamant H, Kumlien A. leczenie ślinotoku u dzieci z porażeniem mózgowym. J Laryngol Otol. 1974;88(1):61-64.30. Peter Misra. Toksyna botulinowa jako leczenie śliny. ACNR; Listopad/Grudzień 2002: v2 n2 11-12.31. Dayse Manrique, application of botulinum toxin to reduce the ślina in patients with amyotropic lateral sclerosis; Rev Bras Otorrinolaringol; sept-oct 2005, V. 71, n. 5, 566-6932., Borg m, Hirst, the role of radiation therapy in the management of sialorrhea international journal of radiation oncology, biology and physics; 1998 jul: 1113-933. Crysdale W. S. Zarządzanie ślinieniem u osób z neurodyzowalnością: doświadczenie chirurgiczne. Medycyna rozwojowa i Neurologia dziecięca. 2001(43) 379- 383.34. O ' Dwyer T. P. the surgical management of ślinotok – a 15 year follow up. Otolaryngologia Kliniczna. 1997(22) 284-287.35. Chang C. Intraductal laserowa fotokoagulacja obustronnych kanałów przyusznych w celu zmniejszenia ślinotoku u pacjentów z porażeniem mózgowym., Chirurgia plastyczna i rekonstrukcyjna. 2001(107) 907- 913.36. Jeremy Reed, MD, MPH; Carolyn K. Mans, MD; Scott E. Brietzke, MD, MPH chirurgiczne Zarządzanie ślinieniem metaanaliza. Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2009;135 (9): 924-931.
powyższy artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowa Licencja.